Prachtig opgeschilderd of Smerig en vervallen?

[AvB]

wattmann reageerde in dit topic met het volgende:

Het is dezelfde angst die mannen en vrouwen moeten hebben gevoeld in hun schuilplaatsen en forten. Nu begrijp ik ook beter wat Prof. Koos Bosma (auteur van o.a. Schuilstad) zegt over bunkers uit WO II, je moet er geen mooi opgeschilderd museum met poppen en attributen van maken. Het moet smerig en vervallen zijn. Zodat je iets van de angst kan voelen van die soldaten die daar zaten. Angstig hopen dat het dak stevig genoeg was, angstig hopen dat de vijand geen gifgas zou gebruiken, angstig hopen dat zij hun vrouw en kinderen weer terug zouden zien.

Leuke discussie. Moet een bunker smerig en vervallen zijn? Of is dat juist een idee dat we nu hebben omdat we bunkers meestal kennen als smerig en vervallen?
Ik heb het idee dat het niet zo slecht toeven was in een pas opgeleverde bunker, warm, goed geventileerd, prullaria op de muur. En de oorlog was voor veel soldaten aan de kusten erg ver weg, weinig angst, vooral eeuwige oefeningen en relaxen in de duinen. Misschien is het realistischer om juist een perfect afgewerkte bunker te laten zien (zoals in verschillende musea).
Wel heeft een soort van romantiek, de vergane tijd, het roestende staal, verzandde ingangen. En ik denk dat de angst in de bunkers op Île de Cézembre bij St Malo, waar de soldaten werden bestookt met o.a. Napalm, toch wel enorm was, dan voel je je juist weer opgesloten.

[ErwinZ]

Ik denk dat er een verschil zit tussen gevechtsbunkers aan het front en schuilbunkers of bunkers ver weg van het front. De romantisering van vuile bijna ingestorte bunkers kennen we vooral van de film. Aan het front waar gevochten word was het wss ook zo.
Net opgeleverde bunkers waren best netjes, ook het Bunkermuseum in Emden ziet er best modern en netjes uit.

[PdK]

Dat is inderdaad een leuke discussie Arthur. Ik voer hem regelmatig graag met andere vrijwilligers van musea.

Alleen gekeken naar de huidige musea vind ik persoonlijk het 'gerestaureerde' gehalte voldoende aanwezig. Wie wilt zien hoe (gelikt) een bunker er uit zag, hoe alles functioneerde en wie er in woonde kan aan zijn trekken komen in Zeeland en Raversijde. Toch wil ik niet zeggen dat vergelijkbare ambities in Noordelijke musea overbodig zijn. Elk type bunker heeft ook weer een andere invulling. Dus dit tonen in een gerestaureerde staat heeft zijn meerwaarde. Zo staat in HvH de 625b een complete restauratie te wachten. Wat ik toch ergens betreur. Na de uitgraving kon je meer voelen en ruiken van die tijd. Nu ga je het straks alleen zien en wordt de fantasie minder geprikkeld. Helaas is de bunker al eerder onder handen genomen, dus die staat is niet meer terug te krijgen.

Het is voor mij ook de romantiek en nog meer de geprikkelde fantasie. Een algemeen doel van musea is veelal educatie en bewustwording. Alleen om dit te bereiken vergt dat vooral bij jongeren veel aandacht en concentratie. Iets wat ze naar mijn ervaring in een strak geverfde ruimte al snel verliezen. Het is dan eerst snel rondkijken of er ergens 'coole' dingen liggen wat ze bijv. uit films kennen. Een MP44 of granaat maakt al snel indruk. Een mooie filterinstallatie wordt niet snel herkend of interessant geacht (tenzij ze er aan mogen draaien), en een bed is een bed. Daarentegen kan de blote dame aan de muur wel weer (bij de jongens) voor plezier zorgen.
Wanneer ik een groep jongeren en overigens ook volwassene rondleid in donkere, roestige en kale bunkers komt er een spanning. Logisch natuurlijk, want het is spannend en onvoorspelbaar. Alleen merk ik dan ook dat mensen meer vragen gaan stellen. De gedachte gaat dan ineens wel (meer) 65 jaar terug. De informatie die je dan verteld blijft beter hangen en roept meer vragen op. Men leeft meteen op en raakt plots niet meer achter in de groep.

Gekeken naar toeristische plekken met bunkers in Nederland, zijn er volgens mij weinig echt toegankelijke (en interessante) bunkers. De musea vervullen nu steeds meer die rol. En een goede zaak, want vaak was daarvoor de bunker bedekt met zand. Alleen bij de invulling mag volgens mij meer stil gestaan worden.

Wanneer ik zelf musea bezoek, zoals bunkers in Normandië of batterij Todt. Dan ga je toch automatisch in de bosjes kijken, op zoek naar iets 'origineels'. Het museum Todt heb ik eerlijk gezegd zelfs nog nooit bezocht. Maargoed, nu praat ik vanuit gedachte van een overdreven geïnteresseerde.

Moet een bunker smerig en vervallen zijn? Of is dat juist een idee dat we nu hebben omdat we bunkers meestal kennen als smerig en vervallen?

Ik heb een hekel aan een programma als 'groeten uit de rimboe' en verbaasde me over het nieuwe National Geographic programma 'meet the natives'. Maar die mensen zouden je bij uitstek een antwoord op je vraag kunnen geven.

Men bekijkt waarschijnlijk ook liever het schilderij van een schilder nog op zijn ezel in het Atelier dan later aan de muur in een museum. Of het nu kunstliefhebbers zijn of niet.

[Martijn]

Wanneer ik zelf musea bezoek, zoals bunkers in Normandië of batterij Todt. Dan ga je toch automatisch in de bosjes kijken, op zoek naar iets 'origineels'.

Het originele heeft op mij ook veel meer aantrekkingskracht dan het gerestaureerde. Begrijp me niet verkeerd: restauratie is heel erg belangrijk en ik vind het fantastisch dat steeds meer objecten worden hersteld, maar het is ook niet erg om aan een kazemat of fort te kunnen zien dat het er al een tijdje staat.

Voorbeeld: kazemat Diefdijk Zuid is een paar jaar geleden goed onder handen genomen. Het aarden profiel is hersteld en de kazemat is aan de buitenkant opnieuw van camouflage voorzien. Ziet er heel goed uit, en daar is (m.i.) goed werk geleverd. Maar mooier dan de nieuwe verf aan de buitenkant zijn de half vervaagde instructies en markeringen aan de binnenkant, want die zijn origineel.

Het probleem ontstaat wanneer het origineel ouderdomsgebreken gaat vertonen. Wanneer ga je markeringen overschilderen? Hoe verrot moet een houten luik zijn voor je het gaat vervangen? Immers, als de staat van verval te groot wordt zal er eerder geroepen worden dat het ding maar gesloopt moet worden, en dat kan natuurlijk ook de bedoeling niet zijn.
Is restauratie dan een "noodzakelijk kwaad" om sloop te voorkomen? Nee, dat denk ik niet. Zoals al eerder gezegd; restauratie is heel belangrijk en, mits goed en op het juiste moment uitgevoerd, zeker een verbetering voor het object. Maar dan wel restaureren met behoud van zo veel mogelijk authentieke details.