De grote batterijen in provincie Groningen zijn vrij bekend, zeker bij de Noordelingen. Wat minder bekend is nog een extra batterij in het noorden van Groningen; Seezielbatterie Oudeschip. Na de geallieerde luchtlandingen bij Arnhem werd er overhaast begonnen aan verdedigings-linies in het noorden van Nederland en Duitsland. Om de Eems monding te beschermen werden er 2 Seezielbatterien gepland. Aan de Nederlandse kust bij Oudeschip en aan de andere kant op Duits gebied bij Hamswehrum.
Of deze batterij ooit klaargekomen is of geschutsklaar is mij nog onbekend. In het andere topic over Oudeschip is wel te zien dat er minstens 1 geschutsopstelling gereed was. viewtopic.php?f=5&t=1326
Tot stand komen Seezielbatterie Oudeschip:
Bron: Kriegstagebücher, Kommandant im Abschnitt Emden 1944-1945
21.1.45
Einweisung Seeziel-Batterieaufstellung Oudeschip durch Pioniergruppe Emden an O.T.-Bauleitung Delfzijl. Regelung Transportfrage uber heranschaffung Baumaterialien mit Bauleitung O.T. Delfzijl.
31.1.45
Ie. Seezielbatterie Oudeschip: Batterie im Seedeich bei Oudeschip durch Festungs-Pioniergruppe Emden (Delfzijl) an O.T. eingewiesen. Ausbau begonnen. Bau durch Frost behindert. Fertigstellung zum 31.3.45 vorgesehen.
Laatst gewijzigd door ErwinZ op 24 jun 2012, 18:24, 1 keer totaal gewijzigd.
Een leuk overzicht dacht ik zo. Er waren nog wel meer zaken gepland, die zal ik voor je nazoeken. In elk geval reageer ik vast even op je Seezielbatterie 'Oudeschip'. Allereerst even het algemene beeld in die omgeving vanaf november 1944 zoals ik dat gezien/gelezen heb.
Het is goed om te weten dat de bezetter in eerste instantie, door de aanwezigheid van onder andere Borkum en andere goed verdedigde waddeneilanden, in het begin van de oorlog geen directe noodzaak zag in het beveiligen van de kust rondom Emden. In vroege KTB's zie je vooral berichten omtrent de ondiepte van de Eems en daardoor de mogelijk onbevaarbaarheid met oorlogsschepen. Wel zie je dat na de toename van radarstations langs de kust de plannen voor Delphin nog gedeeltelijk vormgegeven zijn door het Luftgaukommando Holland (Groningen en Schiermonnikoog hoorden toen immers nog bij het WBN). Ook waren in 1941/1942 al enkele batterijen aanwezig in Groningen en enkele Flugzeugwaches.
Na D-day en het gebruik van landingsvaartuigen door de geallieerden zie je dat de bezetter het belang in gaat zien van het extra versterken van Emden en ook Wilhelshaven een kleine (beton)injectie kreeg. Er werden nog plannen gemaakt voor extra linies met inundaties (de A-linie en B-linie die tussen Wilhelmshaven en Emden van noord naar zuid liepen). In een KTB van de Seekommandant Ost-Friesland is dan ook te lezen dat het belang het Stützpunkt Emden enorm geacht werd. Delfzijl zou als een soort Landfront moeten gaan fungeren voor Emden (zo is beschreven) en de HKL van Delfzijl/Emden zou daarvoor enigszins aangepast moeten worden. Al met al vrij vage en korte berichtgeving, veel duidelijker is het gewoon niet.
Omdat de bezetter het wel zo noodzakelijk vond de Groningse en Duitse kust nog effectief uit te bouwen vanaf november 1944 zie je dat teruggegrepen wordt op de Führerweisung No. 40. Veel zaken worden Atlantikwall-achtig gepland en vanaf dat moment zie je dat de al bestaande 'batterijen' Delfzijl (al aanwezig vanaf 1941) en Termunten (medio 1942) naast een luchtverdedigende functie ook een kustverdedigende functie moeten krijgen. Niet meer alleen Marineflakbatterie maar Seeziel u. M.Fl.B. etc.
Goed, tot zover het algemene beeld wat ik vooral ontdekt/gelezen heb op basis van KTB's van Ost Friesland en Emden.
Ik ben benieuwd waar jij je datums van Oudeschip vandaan hebt, maar op 31/12 is in mijn informatie het volgende te lezen: Schlußbetrachtung zum 31.12.44 für den Kommandobereich der Seeverteidigung Ostfriesland.
(…)
c. Für die Seezielverteidigung ergibt sich folgendes Bild:
(…)
2. Für die Verteidigung Emsmündung Möglichkeit, Küstenartillerie auch nach der Tiefe zu staffeln. Einter Borkum als ersten Troffen können auf beiden Ufern der Ems weitere Seezielbatterien rückwärts Aufstellung finden. Erforderlich daher auf Ostufer Aufstellung einer 15cm Batterie bei Pilsum, einer 12,7cm Batterie bei Manslagt und einer 10,5cm Batterie bei Rysum, die noch durch eine bereite behelfsmässig beim Hanswehrum stehende 10,5cm Batterie zu ergänzen. Auf dem holländischen Ufer soll eine 9,4cm Batterie bei Oude Schip eingebaut worden. Diese zur bedingt als Seezielbatterie einsetzbar, da nur indirect schießen kann. Ersatz durch 12,3cm Batterie erforderlich. Wichtig wäre eine weitere Verstärkung dieses Raumes durch eine 15cm Batterie bei Uithuiser Polder, die Küstenvorfeld bis Borkum beherrscht und wesentlich zur Verteidigung Landfront nach Westen betragen würde. Auch 10,5 Flak-Batterien Nansum und Delfzijl kommen nach als Seezielbatterien auf der Ems in Frage. Flak-Batterien Termunten (12,8cm) und Knock (10,5cm)- letztene auf dem Oftufer stellen nur Sperrbatterien für inneres Fahrwasser dar.“
(...)
Mijn bron is KTB Emden. Zal morgen de precieze naam posten.
Maar inderdaad de verdediging rond Emden was nauwelijks aanwezig in het begin. Toen ze eenmaal begonnen was het eigenlijk al te laat. En onnodig naar het later bleek.
Ik blijf wel nieuwschierig of SZB Oudeschip ooit geshutsklaar was.
Ik kwam nog een mooie tegen voor wat betreft de 'planning' (best raar als je bekijkt dat de geallieerden toch al aan het oprukken waren). De eindplanning was 31.3.1945. In de laatste melding van het KTB waar ik een kopie van heb (31 januari 1945), wordt vermeld dat door tekorten aan waterdicht schoeisel voor OT personeel bouw bij slecht weer niet door kon gaan. Men kreeg dus problemen met tekorten (kleding, maar ook beton... [melding voor de eilanden, maar ook voor vaste land]):
„Ausländische OT-Arbeiter auf ostfriesischen Inseln können zum Teil wegen fehlender Fußbekleidung, Unter- oder Oberbekleidung bei Schlechtwetter nicht eingesetzt werden.“
In de melding van 31.1.1945 staat vermeld dat planningen alleen op papier verder uitgewerkt worden. 31 maart zou niet gehaald kunnen worden (wat geldt voor het vaste land, geldt ook voor de eilanden):
„Was für Stellingsbau auf Festland gilt, trifft erst recht für Inseln zu, da hier Transportlage noch schwieriger. Zur Zeit genügend Arbeitskräfte vorhanden, aber kein Material, sodaß Ausbau häufig stockt. Wenn hier nicht bald grundlegende Änderung eintritt, wird Termun für Fertigstellung Inselbefestigungen zum 31.3.1945 nicht eingehalten werden können.“
Ik denk dat we kunnen stellen dat van MSB Oude Schip niet heel veel afgemaakt geworden is...
Hoi Paul,
Ik zie de vermelding OT Ostfriesischen Inseln bij bovengenoemd onderwerp.
Is er bewijs dat de Organisation Todt ook bij de bouw betrokken was op de West Friesischen Inseln als bv Schier en Terschelling ?
bye
Rene
BRV zegt dat het een open geschutsstelling is, maar is dat ook zo? Zo'n groot emplacement voor een kleine radarstelling? Ik vermoed dan eerder dat het voor een radar is.
Renev schreef:
Is er bewijs dat de Organisation Todt ook bij de bouw betrokken was op de West Friesischen Inseln als bv Schier en Terschelling ?
Ik zie je vraag nu pas eigenlijk. De ktb's maken nauwelijks melding over de OT behalve, of geplande werkzaamheden op schema liggen of niet. Het enige wat sporadisch voorbij komt is radar stelling Schlei en vele aangespoelde mijnen. De jurisprudentie lag dan ook ten oosten van het eiland Schiermonnikoog. Als je iets wil zoeken over onze Waddeneilanden dan moet je echt in Admiral der Niederlanden zijn.
In het boek 'verloren en gewonnen vrijheid', het boek over het verloop van de oorlog in de dorpen Roodeschool, Oosteinde en Oudeschip is een kaart opgenomen met verdedigingswerken in de omgeving van die dorpen. Helaas is er geen legenda bij geplaatst. De kaart is in het voorjaar van 1945 gemaakt. Kan iemand een legenda verstrekken?