Fort 't Hemeltje

[Martijn]

De laatste tijd heb ik weer wat uitstapjes gemaakt richting de NHW (en dan met name het deel rond Utrecht). Hierbij heb ik oa. fort 't Hemeltje bezocht. Tijdens het laatste bezoek is me een tweetal zaken opgevallen, welke ik graag hier voor wil leggen.
Het eerste is de volgende betonconstructie.

NHW033-091.jpg

NHW033-092.jpg

Ik heb twee van dit soort objecten gevonden bij het fort, beide aan de buitenzijde van de fortgracht. Het lijkt een soort observatiekoepel te zijn. Aan de bovenzijde bevindt zich een ronde opening. Ik heb geen openingen/ingangen aan de zijkant gevonden. Hoe diep hij is is niet te zeggen, aangezien hij tot het dak vol ligt met afval. Het exemplaar op de foto is er het minst slecht aan toe. De andere die ik heb gevonden is bijna volledig vernield.
Zelf heb ik dit soort bouwwerk nog niet eerder gezien, en ik heb ook nog geen referenties ernaar gevonden in boeken etc.

Het tweede wat me opviel bij het fort is de volgorde van de limietpaaltjes. Tot nu toe heb ik er vijf gevonden (O-10, O-8, O-5, O-7 en O-3). Het vreemde is dat ze in deze volgorde rond het fort staan (als je het rondje rond het fort linksom loopt, tenminste). Tot nog toe heb ik altijd gedacht dat de palen op volgorde rond de forten geplaatst waren (en dat lijkt me ook het meest logisch).

NHW033-097.jpg

Wellicht kan iemand hier meer over vertellen.

Groeten,

[ducatim901]

Met mijn onuitputtelijke bron van kennis Sander heb ik er ook eens gekeken en volgens hem is het een luisterpost of observatiepost (of combinatie van beide).
Groeten Jack.

[Martijn]

Dank voor de info. Zelf zat ik ook al te denken aan een observatiepost.
Lijkt me toch niet echt lekker zitten in zo´n ding. De doorsnede is 1,5 tot maximaal 2 meter; hoe diep ´ie is, is niet te zeggen als gevolg van de huidige functie als vuilnisbak. De ingang zoals gezegd aan de bovenkant, wat wellicht een uitdaging geeft als je er plotseling uit moet vanwege een naderende vijand.
Door de positie (redelijk dicht op het maaiveld) is hij wel lastig waar te nemen, denk ik. Maar als je dan toch gezien bent, en snel de post moet verlaten, ben je erg kwetsbaar. Daarnaast sta je dan ook nog eens aan de verkeerde kant van de fortgracht. Moet je maar hopen dat je collega´s op het fort een beetje vuurdekking kunnen geven.

[ducatim901]

Door de Luisterpost kon je het fort moeilijker ongezien/gehoord naderen, denk daarbij ook aan de innundaties die waren gesteld.
Dit is nu juist het positieve, je zit toch achter beton, dus enigzins beschermd, maar je kunt wel luisteren en het voorveld in de gaten houden.
Juist het idee dat je je in een betonnen ding kan je een (soms ongewenst) gevoel van veiligheid geven.
Groeten Jack.

[Martijn]

Juist het idee dat je je in een betonnen ding kan je een (soms ongewenst) gevoel van veiligheid geven.

Ongewenst? Of bedoel je onterecht?
Ik zie alleen niet in waarom ze die observatiepost niet op het fort zelf hebben gebouwd. Dan zit je a) hoger en b) aan de goede kant van de gracht. Je zit dan wel verder naar achteren, maar doordat je hoger zit heb je wel een beter overzicht. Alleen dat luisteren, dat zit er dan niet echt meer in.

[Martijn]

Nog een paar plaatjes van het fort.

NHW033-078.jpg

NHW033-100.jpg

NHW033-104.jpg

[ducatim901]

De luisterpost moest zover mogelijk naar voren staan, dan hoor je de vijand eerder.
Die versperringen (stukken beton met het oog er aan) waar liggen die?
Op het fort?
Die heb ik nog niet gezien, nu ben ik ook nog maar een keer op het fort geweest en
dat was in September toen de blaadjes nog niet echt aan het vallen waren.
Groeten Jack.

[Martijn]

De versperringen liggen aan de zuidkant van het fort. Er loopt daar een pad aan de buitenzijde van de gracht. Aan het begin van het pad liggen ze rechts in de sloot.

[ducatim901]

In September toch maar weer eens gaan kijken bij t' Hemeltje.
Blijft toch een mooi fort met een aparte caponniere (In de Salliant een Bastionette genoemt).
Groeten Jack.

[svdb10]

Ik zie alleen niet in waarom ze die observatiepost niet op het fort zelf hebben gebouwd. Dan zit je a) hoger en b) aan de goede kant van de gracht. Je zit dan wel verder naar achteren, maar doordat je hoger zit heb je wel een beter overzicht. Alleen dat luisteren, dat zit er dan niet echt meer in.

In het boek "de la ceinture fortifée de Strasbourg a la position dev la Bruche" wordt geciteerd uit een duitse handleiding uit 1907, waarin beschreven wordt hoe verdedigingslinies (loopgravenstelsels) aangelegd moeten worden. Hierin worden dit soort luister-/observatieposten beschreven. Het gaat hier om hele simpele eenmansschuilplaatsen, die net achter de eigen prikkeldraadversperring liggen, maar nog vóór de eigenlijke (loopgraven)linie. Belangrijkste doel was het bewaken van de draadversperring, met name bij nacht of slecht zicht. En vertrouw het de duitsers toe om hier een prachtige germaanse naam voor bedacht te hebben: "Postenunterschlupf hinter dem Drahthindernis"


Het lijkt me dat deze twee posten een soortgelijke functie hadden (waarmee ik natuurlijk niet wil suggereren dat deze door Duitsers zijn aangelegd!)

Valt er nog iets te zeggen over de periode waarin deze betonnen objecten aangelegd zouden kunnen zijn? Mobilisatie 1914-1918 of 1939-1940? Wat voor soort beton is het bijvoorbeeld? Gewapend of ongewapend? Grof of fijn van structuur etc.

Sander

[Martijn]

Blijft toch een mooi fort met een aparte caponniere (In de Salliant een Bastionette genoemt).

Is idd een fraai exemplaar. De Stichting Menno van Coehoorn noemt het een bastionet-caponnière (zie http://www.coehoorn.nl/terminologie-b/6 ... caponniere). Toch jammer dat deze constructies wegens de begroeiing slecht zichtbaar zijn van buitenaf (zelfs in het huidige jaargetijde).

Valt er nog iets te zeggen over de periode waarin deze betonnen objecten aangelegd zouden kunnen zijn? Mobilisatie 1914-1918 of 1939-1940? Wat voor soort beton is het bijvoorbeeld? Gewapend of ongewapend? Grof of fijn van structuur etc.

Zoals gezegd heb ik nog nergens documentatie kunnen vinden over deze bouwsels, maar qua structuur lijken ze wel iets op de schuilplaatsen type 1915 die oa. nog in het glacis van fort Vechten terug zijn te vinden. Het beton is vrij grof, maar er zit wel iets van wapening in. Er zit een beschadiging in de koepel waardoor een stuk wapening zichtbaar is (als het goed is heb ik daar ook een foto van; zal ik nog wel even opzoeken). De koepel is 15 tot 20 cm dik.
Mijn eigen inschatting is dat ze dateren uit de mobilisatie 1914-1918. Mocht iemand hier enige documentatie over hebben . . .

[AvB]

In September toch maar weer eens gaan kijken bij t' Hemeltje.
Blijft toch een mooi fort met een aparte caponniere (In de Salliant een Bastionette genoemt).

Fotootje? Kan me er even niks bij voorstellen.

[Martijn]

Tekening van http://www.coehoorn.nl". Fort 't Hemeltje heeft twee van deze bouwsels.

BC.JPG

[svdb10]

Even los van de vraag wie die merkwaardige naam "bastionet-caponnière" verzonnen heeft (St Menno van Coehoorn zelf?), is er iets anders waar ik me al langer over verbaas:
Bij het fort 't Hemeltje worden de ZIJFRONTEN geflankeerd vanuit gekazemateerde opstellingen (op de tekening van Martijn de rechterflank), terwijl het HOOFDFRONT geflankeerd wordt door geschut dat relatief onbeveiligd in de open lucht op de lage flank staat opgesteld... Hugh? Wat is de logica daarachter? Ik zou het veel eerder andersom verwachten.

Ideeën iemand?

[svdb10]

Wat extra info over fort 't Hemeltje, wellicht al bekend bij iedereen?

Kijk eens in de bibliotheek van http://www.waterliniekennis.nl" target="_blank" target="_blank" target="_blank" target="_blank. Hier is oa de "Memorie van verdediging" van het fort te vinden (ca 1880), maar ook een mooie plattegrond van de gebouwen van fort 't Hemeltje: http://kennisloket.waterliniekennis.nl/ ... ems/47.pdf" target="_blank" target="_blank" target="_blank" target="_blank

En terug naar de "bastionet-caponnière": binnenkort is er bitter weinig te zien van noch kanongebouw, noch open flank als het aan deze toekomstvisie ligt (http://kennisloket.waterliniekennis.nl/ ... ms/607.pdf" target="_blank" target="_blank" target="_blank" target="_blank)


Tja, wat moet je daar op zeggen... Zal wel nodig zijn voor behoud?
Sander