Huh? over Kazemat Uitermeer

[Rene Ros]

Gelezen in Weesper Nieuws van 20 oktober:

Als postbode in het buitengebied, fietste Henk Heijnis als jonge jongen elke zaterdag rond Weesp. Hij weet zijn rondje nog precies: Gooi-landseweg, Dammerweg tot aan de sluis, ’s Gravelandseweg en het Kreugerlaantje. Heijnis: “Ik verwonderde me toen al over dat bijzondere heuveltje ter hoogte van Fort Uitermeer. Lieflijk begroeid, maar vooral duidelijk een stuk hoger gelegen dan de rest van de polder. Hoe kan dat? “ Met zijn kennis van nu weet hij dat deze duin in het landschap 30.000 jaar geleden is ontstaan. Toen wind, het door de ijstijd kale toendralandschap, teisterde en het zand deed opstuiven om precies op die plek neer te slaan. “Nog steeds voel ik me aangetrokken tot het duin, en ga ik er bij elk bezoek aan Weesp zeker even langs”, aldus Heijnis, inmiddels vijftig, hoogleraar en sinds 1993 woonachtig en werkzaam in Sydney, Australië.

En die moest ik even laten bezinken, het is toch een bijzonder hoogleraar in Isotopenfysica Henk Heijnis die het zegt. Ik kan het mis hebben, maar dat ene heuveltje is volgens mij kunstmatig aangelegd om er in 1933 een VIS kazemat in te verstoppen.

http://www.stelling-amsterdam.nl/forten ... r-kazemat/
http://www.weesper.nl/weespernieuws/pdf ... ober10.pdf

Mvg,
René

[Joop Schreuder †]

Rene,

onderstaand een citaat uit een rapport van het Stichting Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland. Zij beheren onder andere de cultuurhistorische waardenkaart waarmee de archeologie en geologie van de ondergrond wordt beheerd en beschermd.

"Als onderzoeksgebied is gekozen voor de historische kern van Weesp en een zone daar omheen.
Het landschap waarin Weesp is gelegen, de Vechtstreek, is grotendeels ontstaan na de laatste IJstijd. Gedurende de voorlaatste IJstijd lag het landijs tot halverwege Nederland en drukte het de plaatselijke rivierafzettingen omhoog tot stuwwallen. 't Gooi is op deze manier ontstaan. In de Vechtstreek, onder andere ten noordoosten van Weesp, komen zandkoppen uit de IJstijd in het huidige landschap aan de oppervlakte, zowel opgestuwd zand uit de voorlaatste ijstijd als dekzandruggen uit de laatste IJstijd die door zandverstuivingen zijn ontstaan. In de warme periode van het Holoceen (vanaf 10.000 jaar geleden tot heden) smolt het ijs van de grote ijskappen en steeg de zeewaterspiegel. In de Vechtstreek ontstonden moerassen en zoetwatermeren waarin veen tot ontwikkeling kwam. Dit veen kende een langdurige ononderbroken groei. Omstreeks 4200 jaar geleden is de oer-Vecht als zijtak van een voormalige Rijnarm ontstaan. De Vecht ging met de reeds bestaande meren en veenstroompjes één afwateringssysteem vormen. Door de afzetting van zand en klei door de rivier ontstond een iets verhoogde stroomrug in het landschap die geschikt was voor bewoning. Al in de prehistorie werd deze stroomrug spaarzaam bewoond, even ten zuiden van Weesp in de Aetsveldse Polder is een nederzetting uit de IJzertijd bekend (ca 200 voor Chr.). De Vecht was in de Romeinse Tijd en de Vroege Middeleeuwen een belangrijke verkeersader en
waarschijnlijk lag er een aantal nederzettingen langs de rivier."

Bij het bouwen van forten en versterkingen zoek je, naast een optimale strategische opstelling, ook naar voldoende draagkrachtige ondergrond. In de veenweidegebieden van de STvA geen gemakkelijke opgave. Het kan dus goed zijn dat het fort en de kazemat zijn gefundeerd op een zandkop of zandrug met oorsprong in de IJstijden. In dat geval heeft de heer Heijnis in ieder geval al voor 50% gelijk. Als het echter een stroomrugafzetting van ver na de ijstijd betreft zit hij er naast. Maar dat is van een andere orde dan het feit dat zowel voor de bouw van het het fort als voor de kazemat veel zand en grond is aangevoerd.

Greetz,

Joop

[Martijn]

Ik kan het mis hebben, maar dat ene heuveltje is volgens mij kunstmatig aangelegd om er in 1933 een VIS kazemat in te verstoppen.

Het gaat over dit heuveltje, toch?

26.jpg

[Joop Schreuder †]

Ja, het is dat heuveltje.

Wij, eenvoudige vestingbouwkundigen, noemen het een aanaarding. Echter als een bijzonder hoogleraar in Isotopenfysica er een hypothese over heeft moet je wel met een behoorlijke onderbouwing komen als je zijn hypothese in twijfel trekt.

Greetz,

Joop

[Rene Ros]

Inderdaad, dat heuveltje. Hoogleraar heeft inmiddels hier gereageerd:
http://forum.stelling-amsterdam.nl/view ... =994#p2512

Leerzame kwestie!

Mvg,
René

[a.weijerman]

Eigenlijk gewoon erg leuk en ook wel wat ontnuchterend om weer eens met de neus op de feiten gedrukt te worden...

Wij mensen zijn toch nog steeds gewoon afhankelijk in vele opzichten van de natuur, en in dit geval blijkbaar de fysiologie van het landschap onder onze voeten...
.. en wij maar denken dat we de gehele natuur (en het landschap) naar onze hand zetten als we het landschap/natuur aanpassen (of denken aan te passen) naar onze noodzaken.
Leuk om te constateren dat zo'n zand heuveltje wat er een beetje onoogelijk uitziet, ergens onder het maaiveld een beetje aan het rondlummelen is, zo'n slordige 10.000 jaar
bijvoorbeeld (en anders wel miljoenen jaren..), en dan hebben wij er opeens een nut voor..
- voor een periode van 5 jaar (!) bijvoorbeeld -
.. en wij maar Atlantikwallen bouwen die volgens ons idee 1000 jaar moeten blijven standhouden, komt de buurman eraan met een hamer van 1000lbs... oeps.
.. een storm in het jaar 1953, of gewoon 60 jaartjes normaal weer en wind... weg wall..
H.H.H!
Hoi, Lex.

[wattman]

Eigenlijk gewoon erg leuk en ook wel wat ontnuchterend om weer eens met de neus op de feiten gedrukt te worden...

Nu we toch in de regio Amsterdam zitten moet ik onmiddelijk denken aan het werk van de schrijver Nescio, wat naadloos aansluit bij deze bespiegelingen.

[WimVe]

Eigenlijk gewoon erg leuk en ook wel wat ontnuchterend om weer eens met de neus op de feiten gedrukt te worden...Hoi, Lex.

Klopt, moet je eens 3D modellen gaan maken en je dan realiseren hoe groot en hoeveel beton, staal etc. er gebruikt is ! Alleen al het geluid van de betonmolens gaf je lokatie al weg.

[Rene Ros]

Nog even voor de volledigheid de reactie van Henk Heijnis:

Hierbij een reactie vanuit Sydney.

Ik heb het stuk inmiddels gelezen over het kazemat op de ‘s gravelandseweg/ hoek kreugerlaan. Het werd me toegezonden door een locale historie kenner de dag na de lezing.

Daaruit blijkt dat de kazemat een fundering heeft en flink is opgehoogd met zand, en dat alles in de laat jaren 20tig, begin 30er van de vorige eeuw.

Mijn interpretatie en extrapolatie van het voorkomen van zandopduikingen heeft er toe geleid dat ik toch sterk het vermoeden had dat dergelijke zware contructies op ondiep tot zeer ondiep zand zijn gebouwd.
Een van de vele kaarten die ik gebruikt heb geeft aan dat er zand voorkomt op een lijn van de Hakkelaar in de richting van fort Uitermeer. Vandaar mijn eerste interpretatie. De Keverdijk zelf is grotendeels op zo’n opwelving gebouwd, vandaar het wat rare karakter van de wegloop, en het toch wel wat hoog liggend (op een dijkje lijkend) weggetje.

Ook in gesprekken met de Fysisch Geograaf Professor Jan Sevink bleek dat ook de molen in Ankeveen op zo’n opduiking is gebouwd en dat deze opduikingen toch wel veel voorkomen.
Tot slot had ik nog een profiel waarop aangegeven werd dat aan die kant van de Vecht (de Oostzijde) een opwelving voorkomt tot boven het maaiveld.

Maar uiteindelijk blijft het een feit dat het kazemat flink is aangeaard/opgehoogd en tot dit merkwaardige bultje in het landschap heeft geleid.
Het is echter ook een mooie illustratie van hoe zo’n ijstijd duintje eruit ziet. Als er in Nederhorst geen kerk op was gebouwd dan had het waarschijnlijk er ook zo uitgezien….een mini gooische heuvelrug in een veen landschap.

Heel erg bedankt voor de reactie, dit stel ik ten zeerste op prijs.

Met vriendelijke groet
Henk Heijnis

[ducatim901]

plattegrondje
JK

[Martijn]

Mooie plaat, Jack. Dank voor het delen (geldt trouwens ook voor de soortgelijke platen in de andere onderwerpen).

Om eventuele misverstanden te voorkomen: de kazemat waar dit topic om is begonnen is niet de kazemat "Uitermeer". Deze stond op het fortterrein van het fort Uitermeer, en is helaas verdwenen.
De kazemat noord van het fort (die in dat `heuveltje') is kazemat "Keverdijk".

Groeten,