Voor bunkerfanaten zijn onontdekte kazematten het summum

[pauldijkstra]

zaterdag 12 april 2008 De Telegraaf

Flauw of niet; de 1 aprilgrap van de Zandvoortse Bunkergroep over de 'ontdekking' van een bunker vol oorlogskunst, veroorzaakte heel wat gegniffel (vooral bij degenen die er níét instonken). Feit blijft dat Nederland heel wat bunkerploegen, bunkermusea en bunkerliefhebbers telt die dag én nacht met het betonnen fenomeen bezig zijn: "Het mooiste is het vinden van een maagd. Dat is een bunker die nog niet is gepakt. En het állermooist is het vinden van een fresco of een 'goodie'..." Op stap met de Haagse Bunker Ploeg. In 'camou-kleding' natuurlijk.



De rest mag je zelf lezen in de Telegraaf, anders krijg ik blauwe vingers...

Gr,

Paul

[jan lugtmeijer †]

Flauw of niet; de 1 aprilgrap van de Zandvoortse Bunkergroep, over de ’ontdekking’ van een bunker vol oorlogskunst, veroorzaakte heel wat gegniffel (vooral bij degenen die er níét instonken). Feit blijft dat Nederland heel wat bunkerploegen, bunkermusea en bunkerliefhebbers telt die dag én nacht met het betonnen fenomeen bezig zijn: „Het mooiste is het vinden van een maagd. Dat is een bunker die nog niet is gepakt. En het állermooist is het vinden van een fresco of een ’goodie’…” Op stap met de Haagse Bunker Ploeg. In ’camou-kleding’ natuurlijk.

Voor bunkerfanaten zijn onontdekte kazematten het summum

OP ZOEK NAAR ’MAAGDEN’

Het állermooiste is het vinden van een fresco of ’goodie’

door MARJOLEIN SCHIPPER

hbpkrantfoto1.jpg

• De Haagse Bunker Ploeg: René de ’Bunkerkoning’, Marco de ’Stofzuiger’ en William de ’Fotograaf’ gaan minimaal twee keer per week op zoek naar onbetreden bunkers.
FOTO: SERGE LIGTENBERG

SCHEVENINGEN, zaterdag
Tja, die keer toen ze met de schep nog in de hand het verboden duingebied uitkwamen en daar opeens een complete ploeg van de marechaussee stond… „We schrokken ons een ongeluk. Maar die marechaussees, die dachten dat wij van de landmacht waren. Want we droegen, zoals altijd als we op pad zijn, onze camouflagekleding! Dus die ploegleider zegt, zo jongens, met een klus bezig? En wij van: ja, de hele nacht. Maar we mogen er verder niets over zeggen, het is een geheime operatie! En wij weg!”
Sterke verhalen, de Haagse Bunker Ploeg (HBP) is er even dol op als op ’onontdekte’ bunkers. René alias de ’Bunkerkoning’, Marco ook wel bekend als de ’Stofzuiger’ (vindt het kleinste oorlogsmuntje in het zand) en William de ’Fotograaf’ rijden minimaal twee keer per week met enkele maten bij nacht en ontij door heel Nederland. Historische plattegronden onder handbereik, op zoek naar ongeschonden bunkers, in HBP-jargon bekend als ’maagden’.
„Nou zijn de bunkers gelijk na de oorlog natuurlijk allemaal betreden, van munitie en andere gevaarlijke of kostbare zaken ontdaan én geregistreerd door het Bureau Registratie Verdedigingswerken”, weet René. „Degenen die in de weg of op het strand stonden, vaak onderdeel van de Atlantikwall, zijn grootschalig gesloopt. Het was toch een symbool van de vijand. Wat overbleef, is dichtgemetseld waarna het letterlijk was: zand erover, en we beginnen aan de wederopbouw.” Sommige kazematten werden, in verband met de woningnood, vlak na de oorlog gebruikt als woning. En tot op de dag van vandaag zijn 37 bunkers in het Kostverlorenpark in Zandvoort in gebruik als recreatiewoning.
Dáár is dus geen lol meer aan te beleven voor de HBP. Want voor hen zit de spanning in het betreden van de ’tijdcapsule’: „Dat je beseft: hier is in ruim zestig jaar niemand meer geweest. Soms staan er nog flessen op tafel of apparatuur. We zoeken alles af naar zogenoemde ’goodies’, spulletjes. Speldjes, bekers, zendapparatuur, van theepotten tot munitiekisten. Toen ik twintig jaar geleden begon, liet ik alles liggen zoals ik het vond. Want het voelde bijna als een soort grafroof”, zegt ’Bunkerkoning’ René, die in het dagelijks leven in de keuken van een verzorgingstehuis werkt.

„Het liefst willen we een museum inrichten, maar de gemeente ziet ons als een stel cowboys”

„Tot ik wel eens terugkwam in zo’n bunker en het allemaal vernield op de grond zag liggen. Was de lieve jeugd bezig geweest. Nu nemen we alle draagbare spullen mee, archiveren de vindplaats en fotograferen het, en slaan het op in onze loods. Niet om het voor ons zelf te houden; het liefst zouden we een museumbunker oprichten. De spullen aan de mensen laten zien, dat is waar het ons om gaat. We hebben er wel eens over gepraat met de gemeente Den Haag, maar die zien ons helaas toch als een stelletje cowboys.” Wellicht hadden de Haagse bunkeraars ook aan de 1 aprilgrap gemoeten; in Zandvoort was de commotie rond de ’kunstschat in de duinen’ eigenlijk het startsein voor het bunkermuseum Zandvoort.
En zo’n museum kan de nodige bezoekers trekken. Bunkermuseum Zoutelande in Zeeland bijvoorbeeld krijgt 16.000 mensen per jaar over de vloer. „En dat met een openstelling van slechts twee middagen per week. Oud, jong, scholieren of deelnemers aan onze ’Battlefield Tours’, zegt Cor Heijkoop van de stichting Bunkerbehoud. „We zijn hier tien jaar geleden mee begonnen. De tijd was rijp: bunkers werden niet meer gezien als ’besmet’ maar als een stuk cultuurhistorie. Het Waterschap Zeeuwse Eilanden verleende als beheerder medewerking en we hebben diverse subsidies gehad.”
De museumbunker in Zoutelande bestaat uit een manschappenverblijf en een waarnemingspost en is zo authentiek mogelijk ingericht. „Her en der schaffen we via verzamelaars spullen aan. We willen een goed beeld geven van hoe er in zo’n bunker werd geleefd. Er komen ook regelmatig Duitsers. Opvallend bij hen is dat de generatie jongeren heel goed op de hoogte is, maar dat hun ouders, degenen dus die vlak na de oorlog zijn geboren, er weinig van afweten. Zoals ze zelf vaak zeggen: daar werd bij ons thuis niet over gepraat. Ik krijg wel eens de indruk dat ze zich schamen als ze hier rondlopen. We vragen geen toegangsgeld maar een vrijwillige donatie en de Duitsers doen altijd het meeste in de pot! Een beetje wiedergutmachung…”
Ook bij de Haagse Bunker Ploeg gaat het vooral om een fascinatie voor de historie van de Tweede Wereldoorlog en volstrekt niet om nazi-interesse: „We zien onszelf meer als een soort archeologen”, lacht Marco de ’Stofzuiger’. Hij legt een handvol geld op tafel: „Zinken oorlogsmuntjes. Het gekke is: je vindt er altijd maar één per bunker! Als ik die ene heb, hoef ik ook eigenlijk niet verder te zoeken. Laatst vonden we een complete plottertafel van waaruit de radarschermen werden bediend. De matglazen plaat die daarbij hoort, ongeveer een vierkante meter groot, lag in driehonderd scherven op de grond. Die heb ik allemaal meegenomen, 35 kilo, en thuis heb ik zo’n tweehonderd uur zitten puzzelen tot de hele plaat weer in elkaar zat. Staat ook in de loods.”
De ploeg is altijd gewapend met prikstokken: „Daar steken we mee in de grond en dan horen we zo of we op puin of beton zitten. Al prikkend kunnen we uitmaken hoe groot de bunker is en waar de ingang moet zitten. En dan is het graven! Soms wel meters diep, naar de ingang. Die is meestal dichtgemetseld. We breken er een aantal stenen uit, dan de lamp naar binnen en snel kijken: zijn we de eersten? En dan zelf naar binnen en de boel inspecteren.”
Maar, wil René wel even duidelijk maken: „Als we vertrekken, brengen we alles in de oorspronkelijke staat terug. Stenen, zand én zelfs de planten die erbovenop groeien herplaatsen we. Als we weggaan, is het de bedoeling dat niemand kan zien dat we er geweest zijn. Het laatste wat we willen is er een zooitje van maken.” Marco grijnst: „We laten wel altijd een kaartje van de HBP achter, zodat een eventuele volgende bezoeker kan zien dat wíj eerder waren. Er zijn natuurlijk méér bunkerploegen in Nederland.”
De bunkers liggen meestal op verboden terrein. Ook nu, bij het illegaal betreden van het Scheveningse duingebied, spieden de drie HBP’ers constant om zich heen of er geen boswachter nadert: „Het kost je zo vijftig euro per persoon.
Nou moet ik zeggen dat wij in al die twintig jaren nog maar één keer zijn betrapt. Ze knijpen ook wel eens een oogje toe, hoor, ze weten dat wij niets vernielen.” Ongerepte duinen zover het oog strekt, maar René weet beter: „We staan nu boven op batterie Nord, een uitgebreid stelsel van manschappenbunkers, gangen, uitkijkposten enzovoort. Eigenlijk is het een compleet ondergronds dorp. Zonde dat niemand het kan zien. De Stichting Atlantikwall Museum probeert al jaren een openstelling voor elkaar te krijgen, met rondleidingen en een bezoekerscentrum.” In het Haagse stadhuis werd deze week een tentoonstelling geopend over de Atlantikwall; wethouder Max Norder toonde hierbij interesse voor een eventuele openstelling.

hbpkrantfoto2.jpg

• Altijd een voltreffer: het vinden van een originele muurschildering.

hbpkrantfoto3.jpg

• Heel soms wordt apparatuur aangetroffen die te groot of te zwaar was om net na de oorlog uit de bunker te halen.
FOTO’S: http://WWW.HAAGSEBUNKERPLOEG.NL

hbpkrantfoto4.jpg

• De ploeg heeft inmiddels een hele loods vol ’goodies’ verzameld; spulletjes varierend van een theepot tot muntjes en munitie.


William: „De gangen van dit soort complexen zijn van onder smal, maar lopen breed uit. Twee manschappen met volledige bepakking moesten elkaar kunnen passeren. Er zijn vaak aanwijzingen op de muren geschilderd in fluorescerende verf. Die licht nu, ruim zestig jaar na dato, nog steeds op.” Hij wijst op een kuil in de grond: „Dat is de jeugd, die is tegenwoordig ook steeds meer lukraak aan het graven en verpest het zo voor ons. Onlangs is er nog een jongen bekneld geraakt onder een afdeksteen. Zo’n ding weegt vijfhonderd kilo en als je dan in het wilde weg gaat spitten heb je kans dat die steen gaan schuiven. Levensgevaarlijk voor die kinderen en vervelend voor ons, want de boswachter is nu extra alert”, kijkt hij constant om zich heen.
Het meest dol is de HBP op ’klusjes X’. Klusjes X, dat zijn bunkers die zich in bewoond gebied bevinden. „Toen die ene pal achter dat bejaardentehuis!” weet René. „Op tien meter afstand zaten ze televisie te kijken. Op een gegeven moment moesten we toch echt gaan hakken. En dan na elke hak wegduiken en kijken of er niet iemand naar het raam komt.” Het ultieme ’klusje X’ bevindt zich in de Haagse Duinstraat; achter het politiebureau… „We hebben er al wel eens aan gedacht om een camper te huren, die pal boven de vermoedelijke ingang te parkeren en dan via een gat in de grond te gaan graven”, dagdroomt Marco. „Hoe dan ook, die bunker pakken we nog een keer. Ach, we hebben nog jaren werk. Gelukkig, want het is verslavend. Er zijn tweeduizend bunkers in Nederland en dat zijn dan alleen de grote jongens met muren van meer dan twee tot drie meter dik; tel je alle kleine bouwwerken mee dan kom je er zo op tienduizend.”
Eigenlijk zouden veel meer bunkercomplexen een beschermde monumentenstatus moeten krijgen, vindt Rudi Rolf, die samen met Hans Sakkers het boek ’Duitse bunkers in Nederland’ schreef. Hierin geven de auteurs aan welke bunkers van historisch en cultureel belang zijn: „Vooral het complex bij IJmuiden is heel bijzonder. Elk legeronderdeel had zijn eigen standaard bunkerontwerpen en de bunkers in IJmuiden zijn gebouwd in opdracht van de marine. Vele hebben een apart model in de vorm van de boeg van een schip, met een bijzondere getrapte indeling.”
Bijna alle bunkers zijn overigens gebouwd door Nederlandse aannemers, weet Rolf: „In de jaren ’43/’44. En de Duitsers waren zéér tevreden over de Nederlanders. Sabotage kwam nooit voor!”
En voor wie toch nog steeds op zoek is naar een kunstbunker, die staat in Paaslo bij Steenwijk. Vier meter dikke wanden en een zes meter dik dak, totaal verwerkt materiaal twintig miljoen kilo staal, cement en beton. In oktober ’42 waren er 3000 schilderijen opgeslagen, waaronder het Straatje van Vermeer. Voor alle duidelijkheid: die zijn nu allemaal weg…

[Panzerwerk]

Nou, de bunkerwereld laat zich weer van haar serieuze kant zien...

[Ruud]

Nou, de bunkerwereld laat zich weer van haar serieuze kant zien...

ja toch
g,Ruud

Bunkermuseum Zoutelande in Zeeland bijvoorbeeld krijgt 16.000 mensen per jaar over de vloer. „En dat met een openstelling van slechts twee middagen per week. Oud, jong, scholieren of deelnemers aan onze ’Battlefield Tours’, zegt Cor Heijkoop van de stichting Bunkerbehoud. „We zijn hier tien jaar geleden mee begonnen. De tijd was rijp: bunkers werden niet meer gezien als ’besmet’ maar als een stuk cultuurhistorie. Het Waterschap Zeeuwse Eilanden verleende als beheerder medewerking en we hebben diverse subsidies gehad.”
De museumbunker in Zoutelande bestaat uit een manschappenverblijf en een waarnemingspost en is zo authentiek mogelijk ingericht. „Her en der schaffen we via verzamelaars spullen aan. We willen een goed beeld geven van hoe er in zo’n bunker werd geleefd. Er komen ook -nog- regelmatig Duitsers. Opvallend bij hen is dat de generatie jongeren heel goed op de hoogte is, maar dat hun ouders, degenen dus die vlak na de oorlog zijn geboren, er weinig van afweten. Zoals ze zelf vaak zeggen: daar werd bij ons thuis niet over gepraat. Ik krijg wel eens de indruk dat ze zich schamen als ze hier rondlopen. We vragen geen toegangsgeld maar een vrijwillige donatie en de Duitsers doen altijd het meeste in de pot! Een beetje wiedergutmachung…”

[Panzerwerk]

idd, enkele... de nadruk ligt uiteraard op diegenen die een spannend
verhaal brengen... Zeg nu zelf, wat is er nu dan een klusje-x voor een politiebureau

[Joop Schreuder †]

een klusje IN een politiebureau?

[wattman]

Houd wel even in het oog dat een journalist met name belangstelling zal hebben voor de spannende elementen en die ook in zijn stukje zal neerleggen. Wie ervaring heeft met journalisten zal wel weten wat ik bedoel.

[jan lugtmeijer †]

Houd wel even in het oog dat een journalist met name belangstelling zal hebben voor de spannende elementen en die ook in zijn stukje zal neerleggen. Wie ervaring heeft met journalisten zal wel weten wat ik bedoel.

ja, als je het terugleest is het altijd weer anders dan je zelf kunt herinneren.

[Panzerwerk]

Idd, bij ons is dat altijd de kanariepiet, de Trockenkloset, of een verhaal over een Duitsers.
Echter, ik vind dat je er altijd zelf bij bent om ze ten delen te geven wat ze graag willen,
en daar een serieuze boodschap bij te verkopen.
Peter

[Robin de Goede]

Telegraaf is in principe het medium bij uitstek Klusje X bij het politiebureau/brandweer betreft overigens de R616.