Ongeluk tussen Stp. XIII en XIV

[maarten-stahlbeton]

Ik ben onlangs in het bezit gekomen van het Soldbuch van een Obergrenadier die tussen Stp. XIII en XIV met zijn groepje tijdens een patrouille in de duinen over een niet geexplodeerde granaat struikelde, welke onmiddelijk ontplofte. De soldaat van het zakboekje overleefde het ongeluk, maar zou de rest van de oorlog in diverse ziekenhuizen doorbrengen. Een kameraad overleed dezelfde dag nog in het Kriegslazarett in Den Haag en werd begraven op Westduin.

[AvB]

Zo gaaf zeg! Heel interessant dat je dit verhaal hebt kunnen koppelen.

[Ruud]

Bijzonder ook al die overplaatsingen, van lazerett naar lazerett. Zou dit te maken hebben met de aard van de verwonding, herstel versus (verder) genezen. Of met de opmars en het terugtrekken van legers?!
g.Ruud

[ducatim901]

Je zou het wel zeggen Ruud, telkens een beetje dichter naar Berlijn.
Zou ook kunnen zijn dat hij andere zorg nodig had.
JK

[tim]

Bijzonder.. er zijn wel wat foto's bekend van begravenis ceremonies op Westduin

[BetonBijter]

Bijzonder.. er zijn wel wat foto's bekend van begravenis ceremonies op Westduin

Bijzonder? Met doden werd (en wordt) uiteraard in oorlogstijd niet ver gesleept.
Dat is verspilling van mankracht en gevechtscapaciteit. Snel in een kuil en zand
erover. Voor zover nog nodig, natuurlijk. in directe gevechtssituaties zijn velen
al door een ontploffende granaat of vliegtuigbom begraven.
Gaat in Oekraine momenteel óók niet anders.

Een bekende Duitse jachtvlieger uit WOI, Oswald Boelcke, heeft daarover eens
gezegd: "Voor Duitsers zijn er in oorlogstijd maar drie mogelijkheden. IJzeren
Kruis, Rode Kruis of houten kruis".

[BetonBijter]

Bijzonder ook al die overplaatsingen, van lazerett naar lazerett. Zou dit te maken hebben met de aard van de verwonding, herstel versus (verder) genezen. Of met de opmars en het terugtrekken van legers?!
g.Ruud

Ik ga uit van een combinatie van de factoren je noemt, Ruud.

De Duitse Wehrmacht had een goed georganiseerde medische dienst met een varia aan echelons en verzorgende instellingen voor zowel zieken als gewonden in de bezette gebieden zoals Nederland. Dicht achter het front bevonden zich de 'Feldlazaretten'. Kleine, provisorische en, indien de situatie aan het front dat vereiste, snel verplaatsbare posten voor het verlenen van levensreddende hulp en hulp aan licht gewonden.

Verder achter het front, het streven was 6 tot 10 kilometer, bevonden zich de ‘Haupverbandplätze’. Die waren meestal (maar niet altijd) ondergebracht in al bestaande ziekenhuizen. Daar gingen zieken rechtstreeks naar toe en gewonden uit de veldlazaretten voor zover nodig voor verdere behandeling en verpleging. Voorwaarde was wel, elk voordeel heeft zijn nadeel, dat de toestand aan het front zulks moest toelaten.
Aan het westfront was dat meestal wel het geval, aan het oostfront niet altijd.

Nog verder achter het front, het streven was 25 tot 50 km, bevonden zich als laatste keten in de rij de ‘Hauptlazaretten’. Volledig geoutilleerde militaire ziekenhuizen voor alle vormen van zorg.

Gewonden en zieken waaraan, militair bezien, geen eer meer te behalen viel en geen genezing of herstel binnen een afzienbare periode van enkele maanden (geamputeerden, frontkolderpatiënten, blinden, et cetera) te verwachten was, werden meestal linea recta op transport naar de Heimat gesteld. En vervolgens afgekeurd voor actieve dienst. Voor medische hulp waren zij daar dan verder aangewezen op het civiele medische circuit.

Het begrip ‘levensreddende hulp’ zoals verleend door veldlazaretten moet in het licht van die tijd en toen gangbare normen worden bezien. Als bijvoorbeeld een patiënt werd aangesleept met een verbrijzeld been, halve arm of kapotte voet en, medisch gezien, meerdere keren onmiddellijk geopereerd zou moeten worden, dan gebeurde dat niet. Kostte teveel tijd, zorg en verpleging. Het bleef dan, uitzonderingen daargelaten, meestal bij één operatie: amputatie. Liet de frontsituatie het toe en had de patiënt geluk dan ging hij als tussenstop op weg naar de Heimat eerst nog naar een Hauptverbandplatz.

Door de snelle Geallieerde opmars werd uiteraard ook de hier beschreven keten van Duitse militair-medische zorg ernstig verstoord. De diverse schakels moesten regelmatig verplaatst worden naar lokaties steeds dichter bij de Heimat. En ook dat zal ongetwijfeld patiëntenlevens hebben gekost.

[BetonBijter]

Hi Maarten, dank voor je post.
Je hebt gelijk als je stelt dat de organisatie van de Duitse medische dienst in Nederland op een relatief hoog peil stond. Relatief, in vergelijking met andere bezette landen in West-Europa. Pas aan het einde van de oorlog kwam daar door de steeds meer naderende frontlijn inderdaad de klad in.

In mijn eerdere post heb ik van een koe een bouillonblokje gemaakt door in kort bestek te beschrijven wat volgens de Duitse Wehrmacht-handboeken de basisorganisatie minimaal zou moeten omvatten. Details zoals bijvoorbeeld verschillen in medische organisatie bij de diverse Wehrmacht-onderdelen (Heer, Luftwaffe, Kriegsmarine) heb ik onbenoemd gelaten. Evenals de Waffen-SS die alleen voor wat betreft taktische inzet en operatieve planning deel uitmaakte van de Wehrmacht en een eigen medische organisatiestructuur had. Ook de situatie aan het Oostfront, een verhaal apart, laat ik onbesproken. Het ging er mij slechts om een verklaring te geven op de post van Ruud die een gesleep met patiënten constateerde en zich afvroeg wat de redenen daarvoor zouden kunnen zijn.

Het soms méér en soms anders doen dan alleen het strikt noodzakelijke conform de handboeken, en zoals dat in onder andere Nederland plaatsvond, werd overigens niet alleen door medische redenen ingegeven. Goede zorg was ook goed voor het moreel van de troepen. De geruststellende gedachte dat er vakkundig voor je gezorgd werd bij ziekte of verwonding, was een wijze les uit eerdere oorlogen. Mede mogelijk geworden door toegenomen kennis en nieuwe behandelmethoden.

Voor wie een goed en gedetailleerd beeld wil krijgen van hoe het medische vak aan het front in de praktijk werd gebracht en georganiseerd was,
kan ik het boek ‘Die unsichtbare Flagge’ aanbevelen. Verschenen in 1952, maar sindsdien vele malen herdrukt. De schrijver, Peter Bamm (1897-1975), verhaalt daarin zijn ervaringen als Duits arts aan het Oostfront van 1941 tot 1945. Een NL-editie is onder de titel ‘Frontchirurg’ verschenen.

Tot slot de omgang met doden en gesneuvelden. De voorbeelden die je geeft zijn correct en ook mij bekend. Beschaving is immers geen enkel volk vreemd. Ook de Duitsers niet. Maar het een sluit het ander niet uit. In mijn post ging ik uit van omgang met doden in een acute gevechtssituatie en ver van het relatief veilige achterland waar etappehengsten nog veilig met een kist rond konden zeulen. Aan het gevechtsfront gelden daarvoor andere normen, namelijk géén normen. Het gevecht is prioritair. De rest is van latere zorg.

[wattman]

De discussie raakt nu wel ver verwijderd van waar het hier mee begon. Het ging hier om iemand die verwond werd door een ontplofte blindganger tijdens een patrouille ver van het front. Op te merken is dat zijn eerste verplaatsing, van Nederland naar Duitsland was op 5 september 1944: oftewel 'Dolle Dinsdag'. Wellicht dat het plotten van de overige locaties en data op een kaart enig inzicht kan geven van het hoe en waarom. Mij ontbreekt momenteel de tijd volledig.

[AvB]

Inderdaad goed opgemerkt wattman dat hij 5 september 1944 is verplaatst naar Duitsland. Op dit moment werd de gehele 719. Infanterie-Division van de kust verplaatst naar het front in België/Zuid-Nederland. Daarmee werden alle bestaande posities verlaten inclusief de verbandposten en ziekenhuizen.

[PdK]

Hey Maarten,

Prachtige vondst! Zowel het Soldbuch als de bijbehorende gebeurtenis in een KTB(?). Ik heb het verhaal even opgesplitst in een nieuw onderwerp zodat hij makkelijker vindbaar is en blijft.

Heel interessant hoe hier de registratie van hospitalen wordt gekoppeld aan het wegtrekken van de divisie, dolle dinsdag en veranderingen in het front. Los daarvan is het ongeluk op zich natuurlijk interessant. Het gebeurde 's nachts in het pikkedonker en vlak voor de verplaatsing van de divisie. Ironisch genoeg heeft dit ongeluk misschien wel zijn leven wel gered. Want wanneer je zoekt naar soldaten van het 719e vind je ze vaak terug op Ysselsteyn, omgekomen in september in de strijd in Zuid-Nederland. Al werd gewond raken in die strijd vast als eervoller aanschouwd dan zo'n ongeluk.

Ongelukken lees je best vaak terug in de de KTB's en dodenregisters. Van ongelukken met niet gesprongen explosieven, 'vissen met handgranaten', verdwalen in een mijnenveld tot verdrinking in het Brielse gat.

Maarten, betreft de overleden soldaat Hartfiel? Op Ysselsteyn is (de 18 jarige) Gefreiter Kurt Hartfiel te vinden. Hoewel de datum klopt, is de rang anders. https://nl.findagrave.com/memorial/7622 ... t-hartfiel

Ook kom ik net niet uit de voornaam van Obergrenadier Busch. Het (deels) Sutterlin handschrift kan ik niet ontcijferen. Iemand anders wel?

[maarten-stahlbeton]

Zijn naam is Erhard Busch. En ik geloof inderdaad dat het om die Hartfiel gaat, kan haast niet anders. De gratis versie van Fold3 is niet meer en ik heb geen myheritage meer, dus geen toegang tot de gravenkaartjes. De informatie van het ongeluk komt uit het K.T.B. LXXXVIII Armeerkorps. Het toeval wil dat deze is bijgehouden door Hauptmann Otto Roth van wie ik ook het Soldbuch heb.

Het Kriegslazarett 2/686/2 vertrok in September niet uit Den Haag. Op de Kriegsgliederung van de Versorgungstruppe van eind September staat deze nog daar ingetekend. Ik geloof dat de overplaatsing wel met Dolle Dinsdag te maken heeft, maar niet met de verplaatsing van de 719. ID. Het was zo dat een soldaat bij verwonding (administratief) terug werd geplaatst naar zijn Ersatz-Abteilung en dus niet meer onder zijn veld-eenheid viel.

[PdK]

hey Maarten,

Hierbij nog de gravenkaart van Kurt Hartfiel.
En bijzonder toeval van van Otto Roth! Toch te gek hoe je soms verbanden kan leggen.

Ik heb nog wat foto's van de 11. Kompanie tijdens het afscheid van de Bataillonskommandeur Georg Breitkopf in het Kernwerk. Zie eentje hieronder. Dit was in februari '44 voor hun verhuizing naar de zuidelijke steunpunten. Dus niet ver voor het incident. Kleine kans dat de heren er op staan, maar toch. Ik zal je de foto's nog ff mailen voor bij je verzameling.

Groeten, Peter

[tim]

Mooi Peet, Westduin (Ockenburg) heb ik wel vaker voorbij zien komen als "erhenfriedhof", of "heldenfriendhof".
Zijn in het verleden mooie foto series van geveild op Ebay